Stanisław Lewicki (pedagog)

---

Życiorys

Stanisław Lewicki był wybitną postacią w Polskim życiu kulturalnym i edukacyjnym. Ukończył gimnazjum we Lwowie, a później podjął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1904–1907 działał w tajnej organizacji „Odrodzenie”, a także był aktywnym członkiem Centralnego Komitetu młodzieżowej organizacji socjalistycznej „Promień”. W okresie 1907–1912 należał do Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego, a także Polskiego Stronnictwa Postępowego.

W czasie I wojny światowej, od 1914 do 1917 roku, służył w 1. pułku piechoty Legionów Polskich, a następnie w Polskiej Organizacji Wojskowej do 1918 roku. W latach 1919–1920 brał udział w działaniach wojskowych, w tym w obronie Twierdzy Modlin. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął pracę w gimnazjum w Zamościu, gdzie przekazał pieniądze uzyskane ze sprzedaży majątku w Brzeżanach.

Stanisław Lewicki został pierwszym dyrektorem polskiej szkoły powszechnej i gimnazjum w Sandomierzu po I wojnie światowej, gdzie również zorganizował Seminarium Nauczycielskie. W 1922 roku uczestniczył w pracach Komitetu Organizacyjnego Zjazdu Legionistów. Do 1927 roku pełnił funkcję radcy województwa poleskiego, a w latach 1927–1929 był wicewojewodą łódzkim. Następnie pracował jako szef Kancelarii Prezydium Rady Ministrów i kierownik wydziału w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W latach 1931–1937 sprawował funkcję kuratora Okręgu Szkolnego Lubelskiego.

W 1937 roku, po serii ataków ze strony środowisk prawicowych, zrezygnował z pracy i przeszedł na emeryturę, osiedlając się w Nowym Sączu. Po wybuchu II wojny światowej w latach 1942–1945 mieszkał z rodziną w Zakliczynie, gdzie pełnił rolę dyrektora szkoły podstawowej. Angażował się również w tajne nauczanie w podstawowym i średnim zakresie, współpracując z Franciszkanami w miejscowym klasztorze, a także ukrywał Żydów, w tym Wandę Wejchmann, która przetrwała wojnę.

Po zakończeniu wojny Stanisław Lewicki podjął pracę w Polskim Radiu w Warszawie, gdzie wpadł na pomysł utworzenia „Kalendarza Radiowego”.

Życie prywatne

Stanisław był synem Franciszka Lewickiego, który zmarł w 1923 roku, oraz Józefy z Paszyńskich, której rodowód mógł sięgać rodziny tatarskiej. Jego żoną była Maryla z domu Barzykowska. Wspierał również swoich braci – legionistów: Henryka i Michała, a także Kazimierza. W rodzinie były również dwie siostry – Władysława oraz jedna, której imię nie jest znane. Po swojej śmierci został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.

---

Oceń: Stanisław Lewicki (pedagog)

---