Stanisław Lewicki (pedagog)


Stanisław Marian Lewicki, który przyszedł na świat 1 listopada 1883 roku w Szczucinie, był postacią o niezwykle bogatej biografii. Jako legionista oraz prominentny pedagog, odegrał znaczącą rolę w historii Polski.

Lewicki pełnił także funkcję wicewojewody łódzkiego w latach 1927–1929. Jego działalność w tym okresie była ściśle związana z administracją regionalną, gdzie podejmował szereg działań mających na celu rozwój województwa.

Jednocześnie, Stanisław Lewicki był dyrektorem Biura Prezydialnego przy Prezydium Rady Ministrów, co ukazuje jego wpływ na polityczne i społeczne życie Polski tamtego czasu. Zmarł 19 kwietnia 1973 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie trwały ślad w polskiej pedagogice i administracji publicznej.

Życiorys

Stanisław Lewicki był wybitną postacią w Polskim życiu kulturalnym i edukacyjnym. Ukończył gimnazjum we Lwowie, a później podjął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1904–1907 działał w tajnej organizacji „Odrodzenie”, a także był aktywnym członkiem Centralnego Komitetu młodzieżowej organizacji socjalistycznej „Promień”. W okresie 1907–1912 należał do Związku Walki Czynnej oraz Związku Strzeleckiego, a także Polskiego Stronnictwa Postępowego.

W czasie I wojny światowej, od 1914 do 1917 roku, służył w 1. pułku piechoty Legionów Polskich, a następnie w Polskiej Organizacji Wojskowej do 1918 roku. W latach 1919–1920 brał udział w działaniach wojskowych, w tym w obronie Twierdzy Modlin. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął pracę w gimnazjum w Zamościu, gdzie przekazał pieniądze uzyskane ze sprzedaży majątku w Brzeżanach.

Stanisław Lewicki został pierwszym dyrektorem polskiej szkoły powszechnej i gimnazjum w Sandomierzu po I wojnie światowej, gdzie również zorganizował Seminarium Nauczycielskie. W 1922 roku uczestniczył w pracach Komitetu Organizacyjnego Zjazdu Legionistów. Do 1927 roku pełnił funkcję radcy województwa poleskiego, a w latach 1927–1929 był wicewojewodą łódzkim. Następnie pracował jako szef Kancelarii Prezydium Rady Ministrów i kierownik wydziału w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W latach 1931–1937 sprawował funkcję kuratora Okręgu Szkolnego Lubelskiego.

W 1937 roku, po serii ataków ze strony środowisk prawicowych, zrezygnował z pracy i przeszedł na emeryturę, osiedlając się w Nowym Sączu. Po wybuchu II wojny światowej w latach 1942–1945 mieszkał z rodziną w Zakliczynie, gdzie pełnił rolę dyrektora szkoły podstawowej. Angażował się również w tajne nauczanie w podstawowym i średnim zakresie, współpracując z Franciszkanami w miejscowym klasztorze, a także ukrywał Żydów, w tym Wandę Wejchmann, która przetrwała wojnę.

Po zakończeniu wojny Stanisław Lewicki podjął pracę w Polskim Radiu w Warszawie, gdzie wpadł na pomysł utworzenia „Kalendarza Radiowego”.

Życie prywatne

Stanisław był synem Franciszka Lewickiego, który zmarł w 1923 roku, oraz Józefy z Paszyńskich, której rodowód mógł sięgać rodziny tatarskiej. Jego żoną była Maryla z domu Barzykowska. Wspierał również swoich braci – legionistów: Henryka i Michała, a także Kazimierza. W rodzinie były również dwie siostry – Władysława oraz jedna, której imię nie jest znane. Po swojej śmierci został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.

Przypisy

  1. Zakliczyninfo - Oficjalna Strona Zakliczyńskiego Centrum Kultury - Słownik Ruchu Oporu na terenie Gminy Zakliczyn nad Dunajcem w latach 1939 – 1945. Litery "L i Ł" [online], zakliczyninfo.pl [dostęp 25.04.2024 r.] (pol.).
  2. a b c d e f g h i Żołnierze Niepodległości: Lewicki Stanisław Marian. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 20.04.2023 r.]
  3. Baza osób polskich: Lewicki, Stanisław Marian [online], baza-nazwisk.de [dostęp 13.05.2023 r.] (pol.).
  4. LudwikL. Hass LudwikL., Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821-1999: słownik biograficzny, Rytm, 1999, ISBN 978-83-87893-52-1 [dostęp 12.05.2023 r.] (pol.).
  5. Nowy Wice-Wojewoda Łódzki, „Łodzianin” (10), bc.wbp.lodz.pl, 05.03.1927 r. [dostęp 13.05.2023 r.]
  6. IreneuszI. Polit IreneuszI., Wojewodowie łódzcy (1919-1939), Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2020.
  7. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest, str. 423, Wyd. Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1938.
  8. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100.
  9. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 20.04.2023 r.]

Oceń: Stanisław Lewicki (pedagog)

Średnia ocena:4.52 Liczba ocen:22